Trileros petrogliferos

Os petroglifos celtas con significado terán que valer máis que os que non o teñen, que é como dicir que a Arqueoloxía simbólica é máis cara que a Arqueoloxía positivista. No culmen do hipersubxectivismo a dona da tenda de recordos de Santa Trega indica que o significado ten que darllo a persoa que merque a peza. Ou sexa que o comprador paga un IVE simbólico por un significado que sae do seu maxín. En tempos de crise, esta é unha manobra de márketing simplemente xenial. Just do it.

Diamante en bruto

Unha escavación arqueolóxica permite ter un contacto físico co pasado. Pero esta experiencia non remata aí senón que continúa no laboratorio, onde a cultura material amosa as súas facianas máis agochadas. Estamos en pleno estudo e sistematización dos restos documentados no Castro Pequeno de Neixón na campaña 2008. Unha manchea de detalles, dados e contextos que cómpre analizar ao miúdo e relacionar convintemente para xerar coñecemento sobre un xacemento emblemático dunha época aínda mal coñecida (a 1ª Idade do Ferro) e apenas publicado até o momento. Na fotografía podedes ver un minúsculo anaco de caldeiro de bronce. A súa limpeza e restauración, así como técnicas fotográficas e ópticas, permitiron recuperar un detalle interesante: o remate en punta de diamante de parte dos remaches que conforman a decoración do caldeiro. Non sei se o tamaño importa... pero os detalles si teñen importancia, na Arqueoloxía e na vida.

Fotografía de Yolanda Porto (técnica restauradora do LAPA (IEGPS - CSIC).

Banquetes en Neixón

A arqueóloga galega vencellada ao noso proxecto de Neixón Iria Fernández Blancafort inicia o seu proxecto predoutoral na Universitat Pompeu Fabra de Barcelona tras defender con éxito a súa tesiña Banquetes en Neixón. Un caso de estudio en los inicios del Hierro del Noroeste ibérico. Unha mostra máis do bo facer desa manchea de investigadores e investigadoras espallados polo mundo que traballaron e traballan en United Neixons, producindo coñecemento e implicándose coa comunidade local. Iria é unha desas arqueólogas que contribuiu a poñer Neixón no mapa, sen pedir nada a cambio. Grazas e parabéns.

Neixón no Brasil

Juan Martín Dabezies Tincho, arqueólogo uruguaio especialista en patrimonio sonoro e membro do proxecto de Neixón, vén de defender con éxito a súa disertación de mestrado na Universidade Católica de Río Grande do Sul baixo o título La dimensión inmaterial del Paisaje. Una propuesta de documentación, caracterización y gestión del Patrimonio Cultural Inmaterial. Nesta investigación amosa, como estudos de caso, o seu traballo no proxecto galaico-uruguaio de Tacuarembó e na campaña 2008 nos castros de Neixón. Unha esgrevia aportación transoceánica de United Neixons que en breve poderedes consultar no apartado de produción científica.

Fotografía: momento histórico, un dos escasos intres nos que Tincho deixa a cámara na escavación de Neixón en 2008.

Cambio de rumbo

Hoxe a Dirección Xeral de Xuventude da Xunta de Galicia oferta (www.xuventude.net) os campos de traballo para este ano 2009. A algúns sorprenderavos que non apareza o campo de traballo dos Castros de Neixón. Estamos perante a fin dun ciclo iniciado en 2003 e no comezo dunha nova xeira do proxecto arqueolóxico que diriximos dende o Laboratorio de Patrimonio do IEGPS (CSIC). O xacemento pide outro ritmo de traballo, outra dinámica e, sobre todo, un mantemento anual e posta en valor que non se dá a día de hoxe. Queda, polo momento, agradecer o apoio constante e valente da Dirección Xeral de Xuventude dende 2003 e o bo facer dos técnicos de tempo libre de Insulae S.L. Así é todo hai arqueoneixon para rato, amigos e non tan amigos. Xa sabedes que a investigación básica e aplicada comeza realmente coa finalización das escavacións arqueolóxicas. Nos próximos meses iremos dando a coñecer os novos proxectos en curso, centrados en tres eidos fundamentais: a) publicación e divulgación do coñecemento xenerado entre 2003-2008, destacando as intervencións no Castro Pequeno de Neixón (2008) e varios traballos de investigación sobre Neixón lidos en Universidade españolas e extraxeiras; b) o traballo coa comunidade local e c) memoria histórica e Patrimonio na bisbarra de Barbanza.
Á marxe de todo isto, habería que preguntarse porqué desaparece o decano dos campos de arqueoloxía en activo no noso país e o único proxecto arqueolóxico con continuidade no Barbanza. Será que é máis rendible inventarse xacementos, descubrir súpercrómlechs e facer o ridículo con aldeas malditas. En fin: que bo castro se tivese bo señor!.

Arquitectura orgánica

Os poboados de Keser e Keser 2 descobren aspectos fundamentais na configuración do asentamento. As árbores vertebran os espazos domésticos. A sombra explica o espallamento das áreas de actividade exteriores. Dende meniños, os brotes de mangos e baobabs son valados e coidados ao máximo. Toda unha arquitectura orgánica que dá lugar mesmo a unha estética, froito da conciliación, ás veces, entre home e natureza.

Fotografía: árbore estragada por un raio, empregada como colgadoiro de roupa. Poboado de Keser 2.

Arquitectura en negativo

A Etnoarqueoloxía fornece grandes claves para repensar e interpretar os procesos formativos do rexistro arqueolóxico. As foxas escavadas no sustrato rochoso, por exemplo, son unha contante no espazo doméstico da Prehistoria Recente, a Protohistoria e o período altomedieval do NW da Península Ibérica. Toda esta arquitectura en negativo dá lugar a debates sobre a función e o sentido destas estruturas. Na fotografía podedes ver un exemplo desta arquitectura en negativo no reasentamento gwama de Kesser. Tres foxas cunha longa vida: primeiro foron escavadas para extraer arxila para o manteado de barro da vivenda que vedes atrás; despois serviron de basureiro e de depósito das cinsas extraídas da lareira da casa e agora tamén serven de depósitos da auga que escoa polo teito da cabana (coas chuvias da estación húmida) e chega a elas a través dunha pequena canle. Toda unha arquitectura vencellada a cadeas técnico-operatorias, ao uso simbólico do refugallo e o lixo, etc...

Olladas do silencio

Até o 3 de maio podedes ver na Casa da Parra de Compostela a exposición fotográfica de José Caruncho Olladas do silencio. Persoas da terra brava d'O Caurel, paisaxes, arquitecturas e obxectos... retratos exactos dunha comunidade humana no seu contexto (este é o o obxectivo da Arqueoloxía, sen ir máis lonxe). Unha reseña de prensa, escrita por un xornalista que nin foi ver a exposición, resumía a obra coma una exposición fotográfica en la que se recogen retratos de varias personalidades del Courel. Sen querer, deron no cravo: a dignificación a través da fotografía do campesiñado postindustrial. O catálogo é unha xoia que inclúe testemuños sobre o imaxinario colectivo desta xente. Antolóxico o relato Aquí nacín (pp. 17-25), de Antonio López, unha peza mestra da nosa literatura.

Fotografía: Adival, Vilar de Folgoso, 2008 (Catálogo de Olladas do silencio, p. 53).

Estudantes

A educación promocionada polos Estados totalitarios (coma o Estado franquista) e democráticos procura en maior ou menor medida a uniformización e homoxeneización dos rapaces. A angueira polo uniforme da revolución cubana chegou a Abisinia durante a dictadura comunista e persiste no novo Estado etíope; o espírito nacional atopa novos escenarios de reproducción nas escolas abertas en zonas periféricas como esta rexión fronteiriza de Gambela. A escolarización da mocedade garante un dereito básico e, pola súa vez, vai supoñer o punto e final das culturas tradicionais. Na fotografía podedes ver rapaces e rapazas nuer e opuuo saíndo da escola no poboado de Gwankei. Mentres pola mañá son estudantes etíopes, pola tarde voltan á normalidade.