Lúa de lobos

Al atardecer cantó el urogallo en los hayedos cercanos. El cierzo se detuvo repentinamente, se enredó entre las ramas doloridas de los árboles y desgajó de cuajo las últimas hojas del otoño.
Entonces fue cuando, por fin, cesó la lluvia negra que, desde hace varios días, azotaba con violencia las montañas.

Así comeza Luna de lobos, de Julio Llamazares (1985), unha xoia literaria tecida cunha linguaxe fermosa e inzada de lirismo, que dá conta da epopea dos fuxidos nas estribacións dos Picos de Europa, na fronteira entre Asturias e León. O autor inspirouse na figura do mítico escapado Gorete, un dos últimos homes do monte que rematou por entregarse nos anos 50. Nestas terras montesías de Puebla de Lillo a lembranza de el e doutros remanece incólume na memoria colectiva e na propia paisaxe. Existen penedíos e covachas vencellados para sempre á súa loita pola supervivencia. Na nosa reunión cos representantes da Junta Vecinal (un milenario fenómeno asembleario 15-M lexitimado polo Dereito leonés) puidemos comprobar a vixencia do recordo dos tempos da guerra e da represión, no maxín e na paisaxe. Aquí non se dá o que demos en chamar en Galicia a paisaxe ausente. A guerra deixou a súa pegada material. Comezan a agromar as historias das bombas recollidas polos nenos das aldeas na postguerra, do armamento asoellado en covas e posicións militares abandonadas, dos espectáculos de luz e cor que supoñen os lumes destes montes nos veráns ao estouparen granadas e obuses deitados para sempre sobre a caliza desta fermosa terra. Pero tamén xurde a trauma dunha represión que segue marcando a unha comunidade local hoxendía dependente da temporada do turismo de neve.

Fotografías: Gorete na súa época de fuxido.