Francisco Arca

Un home sensacional, un dos últimos labregos galegos. Con 89 anos é un libro aberto, este aprendiz de canteiro que viu truncada a mocedade pola guerra civil, cargando de munición máquinas de morte na fronte de Madrid. Deixemos falar a Francisco Arca, de Gontade (San Mamede, Cuntis):

O meu mestre na escola foi Don José Torres, o Coxo, que despois da guerra estuvo no lazareto de San Simón, e despois inda lle deron escuela en Ouzande, foi onde se jubilou. Moi bo maestro, pero un pouco bravo de máis. Hoxe eso non llo permitiían. A min peghoume unha hostiaza que inda me recordo hoxe, home, razón tiña, pero tampouco non tiñan razón, porque a Sociedad de Residentes de Cuntis en Buenos Aires, que este meu tío era presidente daquela, mandara para a escuela de Maghán, unha máquina de escribir, un estuchiño esí cun lapicero, unha ghoma de borrar, e non sei que máis. E entonces ó escribir ó dictado puxo La higuera produce higos pero non che sei, con j, h, eu puxen fijos, mecagho en diola, peghoume un hostiazo, calei porque tiña que calar, non quedaba máis remedio [...] E había outro amigho da quinta do 41, un tal Ramiro, tamén non sei que fixo, estaba escribindo ó dictado e non sei que fixo, foi chamarlle a atención e cando iba baixarlle a man fixo así e cravou a pluma de escribir na man, ostia!, deulle unha retenida, mi madre, deulle unha patada e enghañouse e deulle unha patada coa pata de pau e esvarou e marchou contra a mesa o maestro e acabouse todo.